Να ‘μαστε λοιπόν πάλι. Σε άλλο χώρο, σε άλλο χρόνο ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους. Την πρώτη φορά ήμασταν εδώ γιατί έπρεπε. Αυτή την φορά είμαστε εδώ γιατί θέλουμε.

Η ανθρωπότητα άλλαξε συνήθειες, άλλαξε μυαλά, άλλαξε γούστα…

Οι άνθρωποι ξέχασαν να μιλάνε, ξέχασαν να γράφουν, ξέχασαν να σκέφτονται, ξέχασαν να αγαπούν. Να ‘μαστε λοιπόν πάλι. Για να δώσουμε τις τελευταίες οδηγίες σε όλους αυτούς που ξέχασαν. Για λίγο ακόμη. Με την στοργή όμως του πολύτεκνου πατέρα που ενώ το σπίτι του γκρεμίζεται με αγωνία αναζητά και το τελευταίο παιδί του στα χαλάσματα.

Να ‘μαστε λοιπόν πάλι, με άλλα μέσα, με άλλα λόγια, από μια άλλη εποχή. Για λίγο ακόμη. Γιατί θέλουμε. Γιατί ακούω τις μπουλντόζες…

Τρίτη 22 Οκτωβρίου 2024

Ένα θαύμα, μία ουλή

 

Απόλυτο σκοτάδι. Όπου και αν απλώσεις το χέρι, έχεις την αίσθηση του παγωμένου μέταλλου να σου θυμίζει πόσο περιορισμένο είναι το σώμα σου. Παντού ακούγονται δυνατές προσευχές. Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις πρόσωπα και μορφές ανάμεσα από τα κάγκελα των δεκάδων κελιών αλλά είναι μεγάλη η χαρά και η ελπίδα, να ακούς τόσους ανθρώπους να προσεύχονται με όλη την δύναμη της ψυχής τους γύρω σου.

Πρέπει να προλάβω να μοιραστώ την ιστορία μου μαζί τους, σκέφτηκα. Με σταθερή και δυνατή φωνή άρχισα να διηγούμαι:

Σάββατο 6 Απριλίου 2024

Ζωή σαν παραμύθι


Είσαι κιόλας δεκατριών ετών. Μεγαλωμένος με πολύ αγάπη. Ακόμη αντηχεί στα αυτιά σου η μόνιμη συμβουλή του πατέρα σου, «μικρέ Ιωάννη πάντα να κάνεις αυτό που λέει η ψυχή σου και έτσι στο τέλος θα ξέρεις πάντα τι ψυχή έχεις, καλή ή κακή. Θα κοιτάς πίσω σου τι έκανες και απλά θα ξέρεις».

Είσαι κιόλας δεκατέσσερα. Μαζί με τον μεγάλο σου αδελφό βοηθάς και εσύ στην βάρκα της οικογένειας. Πότε ξεμπλέκεις τα δίχτυα, πότε βοηθάς στο κουβάλημα, πότε γλιστράς και χτυπάς άτσαλα στην καρίνα και καμιά φορά γελάς για ώρα με τον αδελφό σου για κάτι που ίσως κανείς άλλος δεν θα καταλάβαινε. Τα βράδια παρέα με τα ψάρια που απέμειναν απούλητα, όλοι η οικογένεια μαζί. Άρτος, νερό, λίγο κρασί, λίγα ψητά ψάρια. Καμιά φορά άφθονη ψαρόσουπα. Τι γλέντι! Κάθε μέρα γιορτή.

Σάββατο 21 Οκτωβρίου 2023

Έχεις εισιτήριο;

 

Ένα ερώτημα ταλάνιζε ανέκαθεν τους ανθρώπους. Πώς είναι ο Παράδεισος;

Δυστυχώς, δεν ενδιαφέρονται οι άνθρωποι για το πώς είναι η κόλαση. Και είναι πολύ κρίμα να έχεις στα χέρια σου εισιτήριο ελευθέρας για κάπου αλλά να μη σε έχει νοιάξει ποτέ τι θα συναντήσεις στο μέρος που οι πόρτες είναι πάντα ανοιχτές.

Έτσι σε μια στιγμή μπορούν να σου λυθούν όλες οι απορίες. Αυτό συνέβη και σε ‘μένα όταν έχοντας δυο πελώρια μαδέρια κλαδιά, επέστρεφα στο σπίτι για να συνεχίσει η ξυλόσομπα να καίει. Ένα κοπάδι δέκα άγριων λύκων μου έκλεινε τον δρόμο στο μονοπάτι, ενώ ταυτόχρονα δυο πελώρια μάτια άναψαν στο ξέφωτο ανάμεσα απ’ τα δέντρα. Είχα ακούσει παλιότερα για τα μάτια του δάσους τα οποία βλέπουν και καταγράφουν τα πάντα, αλλά ποτέ δεν περίμενα να ξεπροβάλουν τόσο καθαρά μπροστά μου. Ίσως να ήθελαν να καταγράψουν τις τελευταίες μου στιγμές καθώς οι λύκοι απόλυτα σταθεροί παρατηρούσαν την παγωμένη μου ύπαρξη. Και εδώ είναι που μέσα σε λίγα λεπτά είδα και κατάλαβα ακριβώς πως είναι η κόλαση.

Κυριακή 8 Οκτωβρίου 2023

Τίποτα

(είναι εκεί και ας μην το βλέπεις)

Όλη μου τη ζωή κουβαλούσα μια πέτρα. Τον λόγο δεν τον γνωρίζω. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι την κληρονόμησα από τον πατέρα μου, αυτός από τον δικό του πατέρα και από όσο ξέρω η ιστορία οδηγεί στο πολύ μακρινό παρελθόν. Κανείς δεν μου εξήγησε ποτέ την χρήση της και όποτε ρωτούσα γιατί πρέπει να κουβαλάω μαζί μου αυτή την πέτρα, δεν μου απαντούσαν τίποτα.

Τέλος πάντων να μην σας κουράζω, άλλη είναι η ιστορία που θέλω να μοιραστώ…

Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου 2023

Μια επίσκεψη που δεν έγινε

 

Τον παππού δεν πρόλαβα να τον γνωρίσω. Ότι ξέρω για αυτόν είναι από κάτι παλιές εκτυπωμένες φωτογραφίες και από πέντε λόγια των γονιών μου που περιέγραφαν όμως πολύ συγκεκριμένα περιστατικά. Σήμερα, στα δεκαοκτώ μου, για κάποιο άγνωστο λόγο μου ήρθε στο μυαλό έντονα εκείνη η νύχτα.

Έξι και κάτι χρόνια πριν…

Δευτέρα 4 Σεπτεμβρίου 2023

Ήρθε η μεγάλη σας στιγμή

 

Στα ‘λεγα κόρη μου, δύσκολη δουλειά το χωράφι! Θα μας φάει ο ήλιος και σήμερα. Άντε υπομονή, λίγα μέτρα έμειναν και τελειώσαμε. Να μου ξεκουραστείς και εσύ.

Είδες, τελειώσαμε! Κουράστηκες γλυκιά μου. Τι θα έκανα χωρίς εσένα κορούλα μου; Έλα σιγά σιγά να πάρουμε τον δρόμο για το σπίτι… Φτάσαμε! Ώρα για ένα γρήγορο μπάνιο, να χτενιστείς και εγώ ετοιμάζω το φαί. Έκανες και τόσο δρόμο τις προάλλες μέχρι τον Ιορδάνη. Θυμάσαι τι μας είπε αυτός ο Άγιος στο ποτάμι; «Περιμένετε καρτερικά και η μεγάλη στιγμή για τον καθένα σας δεν θα αργήσει».

 Έλα καλά φάγαμε και σήμερα. Ώρα για ύπνο τώρα να αντέξουμε και αύριο.

  …

Δευτέρα 28 Αυγούστου 2023

Διάλογος με έναν άγγελο

Τι μέρα και αυτή, μονολόγησα. Δε με βαστάνε τα πόδια μου. Α ρε μάνα, ποτέ δεν μου είπες πως θα είναι έτσι η ζωή όσο ήμουνα παιδί. Ξαπλώνω τώρα που κλείνουν τα μάτια μου, πριν σωριαστώ κάτω από την κούραση. 

Μα δεν είναι δυνατόν να με πάρει ο ύπνος με τόσο φως. Είμαι σίγουρος ότι τα έσβησα όλα πριν ξαπλώσω. Κάνω στην άκρη το σκέπασμα και ενώ πάω να σηκωθώ αντιλαμβάνομαι ότι η πηγή όλης αυτής της λάμψης είναι ένας υπέροχος άγγελος που κάθεται στο κάτω μέρος του κρεβατιού με χαμηλωμένο το κεφάλι σαν να προσεύχεται, κρατώντας στο δεξί του χέρι μια αρμαθιά από κλειδιά και στο αριστερό ένα μικρό βιβλίο. Κάνω να ανασηκωθώ μα η γλυκιά του φωνή με προλαβαίνει.

Α. Δεν υπάρχει λόγος να ξεβολευτείς. Άλλωστε εδώ είμαι κάθε βράδυ. Εγώ είμαι αυτός που σε κάνει να αισθάνεσαι ότι κάθεται και κάποιος άλλος στην άκρη του κρεβατιού κάθε μέρα. Απλά δεν με βλέπεις. Εγώ είμαι πάντα εδώ. Ο λόγος που επέλεξα να εμφανιστώ σήμερα είναι η κούραση και η απογοήτευση για την ζωή που διέκρινα στη σκέψη σου. Ήρθα λοιπόν για να σου φέρω λίγο από παράδεισο. Ήρθα για να σου δώσω την ώθηση να μπορείς να βιώνεις μέρος αυτών που απολαμβάνουμε όλοι μας δίπλα στον Κύριο, έστω μέσα από τη φυλακή σου.

Δευτέρα 14 Αυγούστου 2023

Διάλογος με έναν δαίμονα

 

Σούρουπο. Μόλις κατάφερα να γυρίσω από την κοντινή πηγή με γεμάτες νερό τις μπουκάλες μου. Ας ζεστάνω λίγο νερό σκέφτηκα. Μπορεί να πεινάσω αργότερα. Ένα διακριτικό ψιτ πίσω μου αποσυντόνισε τις σκέψεις μου. Ενστικτωδώς γυρίζω απότομα και αντικρίζω στη μία από τις δύο καρέκλες της φτωχικής μου καλύβας έναν πανέμορφο νεαρό λουσμένο στο φώς με χαρακτηριστικά αρσενικοθήλυκου όμως. 

 

Δ. Σε τρόμαξα φτωχέ;

Γ. Όχι. Εγώ;

Δ. Αν δεν με είχες τρομάξει δεν θα ήμουνα εδώ.

Γ. Λοιπόν, εξήγησε μου πώς τα κατάφερα; Τι έστρεψε τόσο πολύ την προσοχή σου σε ‘μένα;

Δ. Όπως γνωρίζεις κάθε λάθος κίνηση μας κάνει να στρέφουμε απότομα το βλέμμα μας και ο υπαίτιος να είναι πλέον ο στόχος μας.

Γ. Νόμιζα ότι οι βασικοί σας στόχοι είναι οι άνθρωποι της εξουσίας, του πλούτου, της διαφθοράς. Όχι;

Δ. Αυτοί αγαπητέ μου δεν είναι στόχοι είναι το δεδομένο μας. Είναι κεκτημένο. Πολιτικοί, ιερατεία, τέχνες, ενημέρωση, όλοι δουλεύουν για εμάς.

Σάββατο 12 Αυγούστου 2023

Κότες

“Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις είναι καθαρά συμπτωματική.”

Οι κότες από τα αρχαία χρόνια είναι τα πιο προσφιλή, γνωστά μας δίποδα. Υπάρχουν κότες όλων των ειδών. Κότες όμορφες, στολισμένες, καλοζωισμένες, πολύχρωμες, κότες άσχημες, αδιάφορες, ταλαιπωρημένες, όλες όμως είναι κότες.

Οι κότες είναι κυρίως αναγνωρίσιμες από την συνεχή, συγκαταβατική κίνηση του κεφαλιού τους. Είτε περπατούν, είτε τρώνε, είτε τρέχουν είτε απλά κάθονται είναι σαν να γνέφουν ΝΑΙ πάντα. Επίσης ένα βασικό τους χαρακτηριστικό είναι η απάθεια. Έτσι, είτε τις χτυπήσεις, είτε τους τραβήξεις ένα φτερό, είτε τις τρυπήσεις με μια βελόνα, είτε τους πάρεις το σπίτι, είτε τους το κάψεις ακόμη, αυτές απλά θα μετακινηθούν παραπέρα γνέφοντας σου ΝΑΙ.

Πολύ βολικά δίποδα οι κότες. Δεν τις νοιάζει ούτε για τα παιδιά τους. Κάνουν με τόσο κόπο αυγά, πάντα κάποιος τους τα παίρνει και αυτές συνεχίζουν ατάραχες να γνέφουν ΝΑΙ.

Πέμπτη 14 Ιουλίου 2016

Έμαθες τα νέα; Άκου τι έχει συμβεί (Μέρος 3ο)



Πριν καλά καλά προφτάσω να αναρωτηθώ: είπε τόσα πράγματα για τον πρώτο και τον τρίτο κατακλυσμό και ούτε μία λέξη για τον δεύτερο; Σαν να διάβασε την σκέψη μου ο όμοιος με ‘μένα άνθρωπος, με επαναφέρει με αυστηρή φωνή: λες να ξέχασα τον δεύτερο; Απλά τα γεγονότα που προηγήθηκαν και ο τρόπος που η ανθρωπότητα διεσώθη, είναι τόσο προχωρημένα για τα περισσότερα μυαλά, που ή θα γελάσεις ή θα τα θεωρήσεις απολύτως φανταστικά.

Σάββατο 9 Ιουλίου 2016

Έμαθες τα νέα; Άκου τι έχει συμβεί (Μέρος 2ο)




Οι Εξουσίες μεταβαίνουν στον νέο υλικό κόσμο και μαζί με την δεύτερη επίλεκτη Θεία ομάδα τις Κυριότητες δημιουργούν βάσεις, κέντρα ελέγχου και επιτήρησης διάσπαρτα σε όλο το υλικό σύμπαν. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούν να αποτρέπουν, να διδάσκουν και να επιθεωρούν οποιοδήποτε απ’ τα εκπεσόντα όντα. Οι μάχες μεταξύ των ομάδων του Δημιουργού και των αρνητικών πλέον δυνάμεων είναι τιτάνιες, ώστε η δραστηριότητα των δεύτερων να περιοριστεί στον χώρο που όρισε ο Θεός. Πλανήτες καταστρέφονται ολοσχερώς, αστρικά συστήματα σβήνουν, βάσεις αλλάζουν θέσεις και η τελική μάχη βρίσκει τις αρνητικές δυνάμεις εγκλωβισμένες στον πλανήτη των ανθρώπων Γη και στον μεγαλύτερο από τους τρεις δορυφόρους της. Συγκεκριμένα στην κοντινότερη τεχνητή κατασκευή των αρνητικών δυνάμεων που στην αθέατη πλευρά της κρύβει τους δύο πραγματικούς επιτηρητές δορυφόρους.

Τρίτη 5 Ιουλίου 2016

Έμαθες τα νέα; Άκου τι έχει συμβεί (Μέρος 1ο)




Ένα παράξενο όνειρο τάραξε τον ύπνο μου. Ένας ολόιδιος με μένα άνθρωπος με πλησίαζε σαν να είναι πολύ μακρινός πρόγονος μου. Έφθασε δίπλα στο πρόσωπο μου και μου ψιθύρισε στο αυτί: «Έμαθες τα νέα; Άκου τι έχει συμβεί». Πριν καλά καλά προλάβω να ρωτήσω ποιος είναι και τι εννοεί, με έπιασε σφιχτά από τους καρπούς και άρχισε να διηγείται…

Παρασκευή 1 Ιουλίου 2016

Ο Τζέισον δεν ήταν ιδιαίτερα θρήσκος



Το κείμενο που ακολουθεί,  μπορεί και να είναι προϊόν μυθοπλασίας.

Λίγα χρόνια μετά το 2014 μ.Χ. Σε κάποια κοντινή χώρα, επιστήμονες έχουν φτιάξει μία γιγάντια μηχανή και μόνο αυτοί γνωρίζουν την χρήση και το σκοπό της. Οι έρευνες κρατούν καιρό και κρατούνται μυστικές από τον πολύ κόσμο. Στην πορεία των ερευνών αντιλαμβάνονται πως η γιγάντια μηχανή μπορεί να λειτουργήσει σαν χρονοπύλη. Συνεχίζουν λοιπόν τις έρευνες σε αυτή την κατεύθυνση, καλώντας το προσωπικό που θα ήθελε να συμμετάσχει εθελοντικά να λάβει μέρος στο πείραμα της μεταφοράς στο χρόνο. Ο ήρωας μας (στο εξής θα τον αναφέρουμε ως Τζέισον) είναι ένας νέος επιστήμονας με μεγάλο δείκτη ευφυΐας, όχι ιδιαίτερα θρήσκος, όπως οι περισσότεροι άλλωστε του σιναφιού του, που δεν έχει να χάσει τίποτα πέρα από την δουλειά του. Αποφασίζει λοιπόν να είναι αυτός που θα λάβει μέρος στο τολμηρό εγχείρημα για χάρη της επιστήμης του. Έτσι, μια μέρα ο Τζέισον περνάει μόνος του την πύλη της γιγάντιας μηχανής, γυμνός, με τους υπόλοιπους συναδέλφους του να τον παρακολουθούν από απόσταση ασφαλείας. Βάζουν σε λειτουργία την μηχανή, ένα τεράστιο φώς κυκλώνει τον ήρωα μας – όλο αυτό δεν κράτησε πάνω από μισή ώρα – και ο Τζέισον εξαϋλώνεται μπροστά στα μάτια όλων.

Ιερουσαλήμ 33 μ.Χ. Έχει αρχίσει να σουρουπώνει και ήδη η ατμόσφαιρα προμηνύει πως κάτι περίεργο θα συμβεί. Απόλυτη άπνοια. Απόλυτη ησυχία. Ακόμη και τα πιο ατίθασα πουλιά έχουν κουρνιάσει στα κλαδιά από νωρίς σαν να έχουν καταπιεί την γλώσσα τους. Ούτε τα βήματα αυτών που περπατούν στα στενά της πόλης δεν ακούγονται. Κάτι έχει η μέρα.

Πέμπτη 30 Ιουνίου 2016

Φόβος (Μέρος 1ο)


Όλοι φοβούνται. Από μικρά παιδιά. Φοβούνται τα πάντα. Μη χάσουν απ’ το οπτικό τους πεδίο την μητέρα τους και αμέσως βάζουν τα κλάματα. Μη χάσουν την ισορροπία με το ποδήλατο και χτυπήσουν. Μη δεν πάρουν καλούς βαθμούς. Μη πάρουν δύσκολη μετάθεση στον στρατό. Μη δεν βρούνε την δουλειά που τους αξίζει. Μη και δεν γνωρίσουν ποτέ το άλλο τους μισό. Μη φύγουν από δω μόνοι… μη... μη…
Όλοι φοβούνται. Φοβούνται τα πάντα. Ακόμη και όταν η μητέρα τους είναι πάντα εκεί. Ακόμη και αν δεν έπεσαν ποτέ από το ποδήλατο. Ακόμη και αν πήραν καλούς βαθμούς. Αν πέρασαν τέλεια στον στρατό, αν έχουν την τέλεια δουλειά, αν έχουν γνωρίσει τον άνθρωπο των ονείρων τους, ακόμη και αν ζουν. Πάντα φοβούνται και πάντα θα φοβούνται. Μέχρι να καταλάβουν όλοι πως ο φόβος για να φύγει χρειάζεται δάσκαλο. Και ο φόβος μαθαίνει. Όλοι μαθαίνουν σε αυτό το μεγάλο σχολείο, αλλά ο δάσκαλος που θα μας διώξει τον φόβο είναι απαραίτητο να έχει τελειώσει το σχολείο με άριστα. Μόνο ένας όμως μπόρεσε και κάποτε είπε να αφήσουν τα παιδιά να πάνε κοντά του.
Ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός είναι ο μόνος ικανός να κρατάει το τιμόνι στο ποδήλατο. Είναι το μοναδικό πρότυπο, είναι ο δάσκαλος που τελείωσε με άριστα το σχολείο της γης.
Όλοι φοβούνται. Φοβούνται τα πάντα. Γιατί τα πάντα σε αυτό το σχολείο είναι και ένα διαγώνισμα. Χωρίς τον δάσκαλο πρότυπο κανείς δεν μπορεί να τα καταφέρει. Και είναι πολλά τα διαγωνίσματα. Για χρόνια προσπαθώ να πείσω τον εαυτό μου και τους άλλους πως τα έχω δει όλα. Πως έχω γράψει όσο καλύτερα μπορούσα σε όλα τα διαγωνίσματα και μου απομένουν μόνο οι τελικές εξετάσεις. Αυτές είναι και οι πιο δύσκολες απλά ο φόβος μειώνεται όταν έχεις στα χέρια σου τους καλούς βαθμούς των διαγωνισμάτων. Γι’ αυτό οι άνθρωποι φοβούνται τα πάντα και θα φοβούνται για πάντα. Γιατί δεν έχουν τους βαθμούς που θα ήθελαν, μεγάλωσαν και θεωρώντας πως ξέρουν πια ποδήλατο έβαλαν τις φωνές στον δάσκαλο και απομακρύνθηκαν απ’ αυτόν. Αλλά οι τελικές εξετάσεις είναι πάντα πολύ κοντά… Ίσα που προλαβαίνουν να τον φωνάξουν κοντά τους και να του παραδώσουν το τιμόνι ξανά.
Έχω πάψει να φοβάμαι, γιατί έπεισα τον εαυτό μου και τους άλλους πως τα έχω δει όλα. Έχω γράψει όσο καλύτερα μπορούσα σε όλα τα διαγωνίσματα και ίσως να τα πάω καλά και στις τελικές εξετάσεις. Γιατί έχω δάσκαλο που κρατάει το τιμόνι.
Ωπ… κουδούνι... Πάει το διάλειμμα.

(συνεχίζεται)

Π.

Τετάρτη 29 Ιουνίου 2016

Πρωινό ξύπνημα

Δεν πέρασε πολύς καιρός από τότε που έπεσα για ύπνο. Μια αλλόκοσμη φωνή με ξύπνησε. Σηκώθηκα, άνοιξα τα παντζούρια και κοίταξα έξω προσπαθώντας να κερδίσω κάτι από την πρωϊνή δροσούλα. Έριξα μια γρήγορη ματιά στον δρόμο και κατάλαβα πως πέρασε πολύς καιρός από τότε που έπεσα για ύπνο. Τι έπαθαν οι άνθρωποι; Τι συνέβη στον κόσμο; Γιατί αυτό το κουταβάκι κοιμάται ακέφαλο ξαπλωμένο στην άσφαλτο; Γιατί αυτό το οχτάχρονο ουρλιάζει με τόση μανία; Προς ποιόν; Τι πρόλαβε να του φταίξει τόσο; Γιατί ο μπρατσωμένος πενηντάρης υδραυλικός της γειτονιάς μας  αισθάνομαι ότι το κοιτάει με άλλες διαθέσεις; Τι βλέπει; Γιατί η Σοφούλα απέναντι γέμισε το σώμα της κρίκους τώρα στην εφηβεία; Ποιός περιμένει να πιαστεί από αυτούς; Γιατί αυτός που παρκάρει με τόση προσοχή δέχεται το περισσότερο βρίσιμο; Γιατί η ηλικιωμένη κυρία Μάρω ενώ ποτέ δεν έκλεψε στην ζωή της επιστρέφει με ντροπή στο πρόσωπο για τα σαπισμένα χόρτα στην σακούλα της; Τι έπαθαν οι άνθρωποι; Τι συνέβη στον κόσμο; Και άλλες φορές παλιότερα είχαν φτάσει σε αυτά τα σημεία. Και ο ουρανός άνοιγε. Και ξέπλενε. Τώρα οι ουρανοί έκλεισαν ή  ανοίγουν για λίγους; Για τους εκλεκτούς; Για αυτούς που ξυπνούν και αισθάνονται  πως πέρασε πολύς καιρός από τότε που έπεσαν για ύπνο; Ίσως να ‘ναι έτσι. Ίσως οι πολλοί να κουράστηκαν από την ανομβρία. Ακόμα και το καλύτερο χώμα στο χωράφι θα γίνει πέτρα αν το αφήσεις τόσο απότιστο. Θα γίνει σκληρό και δεν θα δέχεται ούτε καν τον σπόρο.